ប្រឈមជាមួយនឹងការអភិវឌ្ឍ ហ្វូងដំរីចុងក្រោយរបស់វៀតណាមខិតទៅរកភាពគ្រោះថ្នាក់

​ស្នាម​ជើង​សត្វដ៏​ធំ​ៗបានបន្សល់លើ​បេតុង​ដែល​ប្រេះ​បែក​នៅតាមផ្លូវចូលទៅ​ស្ថានីយ​អនុរក្សព្រៃឈើ ​ដែល​រង​ការ​ខូច​ខាត​មួយកន្លែង ក្នុង​ឧទ្យានជាតិពូម៉ាត (Pu Mat) នាប្រទេស​វៀតណាម។​ បុគ្គលិកឧទ្យាននិយាយថា ដំរីអាស៊ី [ជាដំរីព្រៃ] ដែលបានបន្សល់ទុកដានជើងនេះ មានភាពរួសរាយរាក់ទាក់ គឺដោយសារតែវាមានជីវិតឯកោ។

ដោយសារតែការបែកចេញពីហ្វូងដំរីព្រៃដែលនៅសេសសល់ក្នុងប្រទេស ហើយទោះបីជាចង់ឬមិនចង់ យក្សទោលមួយនេះ ត្រូវតែបង្ខំចិត្តធ្វើការប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយមនុស្សនៅស្នាក់ការរបស់ឧទ្យានុរក្ស។ ឧទ្យាននុរក្សបាននិយាយថា ដំរីញីអាយុ ២៩ ឆ្នាំនេះ បានរស់នៅម្នាក់ឯង ចាប់តាំងពីមេរបស់វា បានស្លាប់ចោលជាងមួយទសវត្សរ៍មុន។ វត្តមានរបស់ដំរីនេះ គឺមិនពិបាករកនោះទេ ដោយមានតាំងពី ដានជើងធំៗបន្សល់ជារណ្តៅដីរបងដែលកោងដោយសារវាធ្លាប់រុញលេង និងផ្លាកសញ្ញានានាដែលបាក់បែកដោយសាររបស់ប្រមោយរបស់វា។

លោក Nguyen Cong Thanh ឧទ្យាននុរក្សនៅ​ឧទ្យានជាតិពូម៉ាត (Pu Mat) ក្នុងខេត្តង៉ឺ អាន (Nghe An) ភាគពាយ័ព្យនៃប្រទេសវៀតណាម បានចង្អុលទៅកាន់ស្នាមបាក់បែកទាំងនោះ ដោយបាននិយាយថា៖ «ជាធម្មតាដំរីមួយក្បាលហ្នឹង មកលេងនៅកន្លែងនេះ»។ គាត់បានបន្ថែមថា ហ្វូងដំរីព្រៃមានចំនួនប្រហែលជា ១៥ ក្បាល ដែលកំពុងរស់នៅផ្តុំគ្នាក្នុងព្រៃជ្រៅៗនៃឧទ្យាននេះ គឺមិនសូវមានភាពរួសរាយរាក់ទាក់បែបនេះទេ។

ដំរីព្រៃប្រហែល ១០០​ ក្បាល ត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា អាចកំពុងរស់រានមានជីវិតនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម និងបែងចែកជា ២២ ហ្វូងនៅទូទាំងប្រទេស។ ដំរីទាំងនេះជាហ្វូងដែលនៅសេសសល់ចុងក្រោយ នៃអម្បូរសត្វដំរីអាសុីប្រមាណ ១០០ ​០០០ ក្បាលកាលពីមុន ដែលបច្ចុប្បន្នកំពុងប្រឈមមុខនឹងការគំរាមកំហែងជាច្រើន រួមមានទាំងការយាយីពីមនុស្ស ដែលធ្វើឱ្យការបាត់បង់ទីជម្រកកាន់តែច្រើនទៅៗ។

ត្រឹមតំរូវការអាហារតែមួយពេល សត្វដំរីព្រៃមួយហ្វូង អាចបំផ្លាញជីវភាពកសិករបាន ដោយការសុីដើមឈើហូបផ្លែ ពោត ស្រូវ និងកសិផលផ្សេងៗទៀត។ ហើយនៅពេលដែលហ្វូងសត្វដំរីព្រៃដែលនៅសេសសល់ក្នុងប្រទេសវៀតណាម មានប្រាស្រ័យទាក់ទងជាមួយមនុស្ស លទ្ធផលគឺច្រើនតែមិនល្អ ហើយពេលខ្លះក៏បង្កមហន្តរាយដល់អាយុជីវិតសត្វ។

ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ នៅក្នុងឧទ្យានជាតិពូម៉ាត មានដំរីពីរក្បាលត្រូវបានគេសង្ស័យថា ស្លាប់ដោយសារការដាក់ថ្នាំពុល។ នេះ​បើ​តាម​អ្នក​អភិរក្ស​ម្នាក់​ក្នុង​ប្រទេស​វៀតណាម ដែល​សុំ​មិន​បញ្ចេញ​ឈ្មោះ  ​ដោយ​ខ្លាច​មាន​ការ​ប៉ះពាល់ជាមួយជាមួយ​រដ្ឋាភិបាល។

ដោយសារតែចំនួនសត្វដំរីរបស់វៀតណាម កំពុងតែតិចស្រាប់ផង ហេតុការណ៍នីមួយៗនៃជម្លោះ បានបន្តគំរាមកំហែងដល់ការរស់រាននៃសត្វប្រភេទនេះ នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម។ 

ដំរីនៅវៀតណាមស្ថិតក្រោមសភាពគ្រោះថ្នាក់

សត្វដំរីអាស៊ីត្រូវបានចុះបញ្ជីថា ជាសត្វជិតផុតពូជនៅក្នុងសៀវភៅសត្វក្រហមនៅប្រទេសវៀតណាម ក្រោមប្រភេទសត្វកម្រ កំពុងរងគ្រោះថ្នាក់ និងជិតផុតពូជ ខណៈដែលបញ្ជីក្រហមរបស់អង្គការសហភាពអន្តរជាតិ ដើម្បីការអភិរក្សធម្មជាតិ ឬ IUCN បានចាត់ពួកវាថា ជាប្រភេទដែលជិតផុតពូជនៅកម្រិតពិភពលោក។

ចំនួនសត្វដំរីព្រៃរបស់វៀតណាមបានធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ ព្រៃឈើដ៏ធំសម្បើមត្រូវបានបំផ្លាញក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាមរយៈពេល ២០ឆ្នាំ ហើយជម្រករបស់សត្វ បានបន្តធ្លាក់ចុះ ខណៈដែលប្រទេសនេះបានអភិវឌ្ឍ។

យោងតាមរដ្ឋបាលព្រៃឈើវៀតណាម បានឱ្យដឹងថា ការប្រមាញ់ភ្លុកដំរី ពាណិជ្ជកម្មស្បែកដំរី សកម្មភាពចាប់ដំរីពីព្រៃសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងការកាប់ឈើ និងក្នុងវិស័យទេសចរណ៍ បានធ្វើអោយចំនួនសត្វដំរីព្រៃរបស់វៀតណាមបានធ្លាក់ចុះពីប្រមាណ ២០០០ក្បាល ក្នុងឆ្នាំ ១៩៨០ មកនៅចន្លោះពី ៩១ ទៅ ១២៩ នៅឆ្នាំ ២០២២។

លោកស្រី Ly បាននិយាយថា៖ «ក្នុងចំណោមប្រទេសអាស៊ីទាំង ១៣ [ដែលមានចំនួនសត្វដំរីព្រៃ] វៀតណាមគឺជាប្រទេសដែលមានដំរីព្រៃតិចតួចបំផុតដែលនៅសល់។ យើងត្រូវតែធ្វើការផ្លាស់ប្តូរដើម្បីជួយដល់សត្វដំរី»។

ហ្វូងសត្វដំំរីព្រៃប៉ុន្មានក្បាលនេះ កំពុងតែរស់នៅតំបន់មួយចំនួនក្នុងប្រទេសវៀតណាម ដែលនៅក្បែរព្រំដែនប្រទេសវៀតណាមជាមួយ កម្ពុជា និងឡាវ។ ក្នុងចំណោមតំបន់ទាំងនោះ មានឧទ្យានចំនួនបីដែលមានហ្វូងសត្វដំរីរស់នៅច្រើនជាងគេ គឺឧទ្យានជាតិ កាត់តៀន​(Cat Tien) ពូម៉ាត​​​ (Pu Mat) និងយ៉ុកដូន (Yok Don)។ ឧទ្យានជាតិកាតតៀន និងពូម៉ាត គឺជាជម្រកសត្វដំរីតិចជាង ២០ក្បាល ខណៈដែលចន្លោះពី ២៨ ទៅ ៦០ក្បាល ត្រូវបានគេប៉ាន់ស្មានថា រស់នៅក្នុងឧទ្យានជាតិយ៉ុកដូន។​ នេះបើយោងតាមទិន្នន័យពីរដ្ឋបាលព្រៃឈើវៀតណាម។

ដំរីព្រៃនៅសេសសល់របស់ប្រទេសនេះ គឺនៅរាយប៉ាយពាសពេញខេត្តចំនួនប្រាំបួន ដោយក្នុងនោះខេត្តចំនួន ៤ រាប់មានត្រឹមតែដំរីព្រៃតែមួយក្បាលប៉ុណ្ណោះ។

ផែនការថ្នាក់ជាតិដើម្បីសង្គ្រោះដំរី

បច្ចុប្បន្នប្រទេសវៀតណាមកំពុងរៀបចំផែនការសកម្មភាពជាតិស្តីពីការអភិរក្សដំរី ដើម្បីការពារហ្វូងដំរីព្រៃ ដែលនៅសេសសល់ក្នុងប្រទេសរបស់ខ្លួន។ កម្មវិធីនេះនឹងចាប់ដំណើរការពីឆ្នាំ ២០២៣ ដល់ឆ្នាំ ២០៣២ ហើយនឹងកំណត់ចក្ខុវិស័យដល់ឆ្នាំ ២០៥០។

អ្នកស្រី Mai Nguyen នាយកគ្រប់គ្រងកម្មវិធីសត្វព្រៃនៃអង្គការមនុស្សធម៌អន្តរជាតិ ឬ Humane Society International (HSI) ដែលធ្វើការទាក់ទងទៅនឹងសុខុមាលភាលសត្វ និងការអភិរក្ស បាននិយាយថា ក្រុមនេះកំពុងលើកទឹកចិត្តអាជ្ញាធរឱ្យស្វែងរក «អន្តរាគមន៍ដ៏សមស្រប» ដើម្បីកាត់បន្ថយជម្លោះរវាងសត្វដំរី និងសហគមន៍ក្នុងតំបន់។

អ្នកស្រី Nguyen បាននិយាយថា អង្គការរបស់អ្នកស្រីកំពុងដឹកនាំលើការសរសេរផែនការព្រាង ព្រមទាំងផ្តល់ការគាំទ្រផ្នែកបច្ចេកទេស និងការលើកទឹកចិត្តដល់អាជ្ញាធរក្នុងការស្វែងរក «អន្តរាគមន៍ដ៏សមស្រប» ដើម្បីកាត់បន្ថយជម្លោះរវាងសត្វដំរី និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។

អ្នកស្រីបានបន្ថែម៖ «ដើម្បី​ដោះស្រាយ​បញ្ហា​នេះ​មិន​មែន​ជា​រឿង​ងាយ​ស្រួល​ទេ ហើយ​វា​ត្រូវ​ការ​ពេល​វេលា។ យើងត្រូវតែជាសំឡេងដែលតំណាងឱ្យដំរី។ ជម្លោះ​គឺ​មាន​លក្ខណៈ​ខុសៗគ្នា និង​ស្មុគស្មាញ​ខ្លាំង​ណាស់»។ 

ប៉ុន្តែផែនការនេះប្រៀប​ដូច​ចំនួន​ដំរី​ព្រៃដែលនៅសេសសល់យ៉ាងអញ្ចឹង។ មានន័យថាពេលវេលា​កំពុង​តែជិត​អស់​ហើយ។

ការវាយបក និងការផ្សះផ្សា

កសិករ​ដែលរស់នៅជិត​សត្វ​ដំរី​​ ហាក់ដូចជាស៉ាំទៅសត្វដំរីដែលមកជិតដំណាំរបស់ពួកគាត់។ ខណៈ​ដែល​កសិករ​ជា​ច្រើន​នាំគ្នាគោះឆ្នាំង ចាំងភ្លើង​ពិល និង​ដុត​ផាវដើម្បីបង្អើលពួកវា ហើយ អ្នកខ្លះ​ក៏​បាន​ប្រើ​មធ្យោបាយ​ហិង្សា​ថែម​ទៀត។

អ្នកស្រុកនៅតំបន់កាតតៀន បានរៀបរាប់ប្រាប់អ្នកអភិរក្សអំពីហេតុការណ៍កាលពីប្រហែលជា ៤ ឬ ៥ ឆ្នាំមុនថា ពួកគេបានយកដបប្រេងសាំង ដែលមានចន្លុះភ្លើងនៅនឹងមាត់ដប មកគប់ដំរីឈ្មោលមួយក្បាលក្នុងបំណងដុតវា ដើម្បីកុំឱ្យសត្វដំរីនោះមកក្បែរទៀត។ 

ក្រុមអ្នកអភិរក្សបានសង្ឃឹមថា «របងការពារជីវសាស្រ្ត» ដូចជាប្រអប់ចិញ្ចឹមឃ្មុំ និងដើមម្ទេស អាចត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ ដើម្បីបញ្ឈប់សត្វដំរីពីការស៊ីដំណាំ ប៉ុន្តែវិធីទាំងនេះ ហាក់មិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ។

ដំណោះស្រាយដ៏មានសក្តានុពលមួយទៀត ដែលអ្នកខ្លះកំពុងជំរុញឱ្យបញ្ចូលទៅក្នុងផែនការអភិរក្ស គឺជាកម្មវិធីផ្ដល់សំណងទូទាំងប្រទេស សម្រាប់ទ្រព្យសម្បត្តិដែលត្រូវបានបំផ្លាញដោយដំរី។ ទោះបីជាមានកម្មវិធីផ្ដល់សំណងដែលមានស្រាប់មួយចំនួននៅតាមថ្នាក់មូលដ្ឋានក៏ដោយ ក៏យន្តការនៅទូទាំងប្រទេសនៅមិនទាន់មានដែរ។

លោក Thong Pham នាយក​គ្រប់​គ្រង​ការ​ស្រាវ​ជ្រាវ​នៅ​អង្គការសង្គ្រោះសត្វព្រៃវៀតណាម (Save Vietnam's Wildlife) បាន​និយាយ​ថា៖ «យើងសង្ឃឹមថា សំណងមួយចំនួនសម្រាប់ប្រជាជនក្នុងតំបន់ អាចដោះស្រាយជម្លោះ ហើយក៏សង្ឃឹមថាយើងអាចការពារសត្វដំរីបាន»។ 

ការ​ស្វែង​រក​យុទ្ធសាស្ត្រ​ដ៏​ត្រឹម​ត្រូវ​ដើម្បី​បញ្ចៀស​ការ​ប៉ះទង្គិចគ្នាបែប​នេះ ​គឺ​ជា​ការងារ​ដែលកំពុង​ដំណើរការ។

នៅចុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៣ លោកស្រី Ly បានដឹកនាំវគ្គបណ្តុះបណ្តាលស្តីពីការបន្ធូរបន្ថយជម្លោះមនុស្ស និងសត្វដំរី ដោយមានការចូលរួមពីអ្នកស្រាវជ្រាវ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល និងសមាជិកក្រុមប្រតិកម្មរហ័សរបស់សហគមន៍ ដែលមានធ្វើឡើងនៅមិនឆ្ងាយពីឧទ្យានជាតិ ពូម៉ាត់ ប៉ុន្មានទេ។ វគ្គបណ្តុះបណ្តាលនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយអង្គភាពមិនរកប្រាក់ចំណេញគឺ អង្គការសត្វព្រៃ និងរុក្ខជាតិអន្តរជាតិ ឬ Fauna & Flora International (FFI) ដែលផ្តល់ការគាំទ្រ ដល់ក្រុមឆ្លើយតបរហ័សរបស់សហគមន៍។

លោក Dang Dinh Lam បាន​និយាយ​ថា ចម្ការ​កៅស៊ូ និង​ចំការព្រៃដុត​ នៅ​ក្បែរ​ឧទ្យានជាតិ​ពូម៉ាត  បាន​ធ្វើអោយ​ជម្រក​សត្វ​ដំរីរួម​តូច ដូច្នេះហើយ​លទ្ធភាព​ទទួល​បាន​អាហារ​នៅជុំវិញតំបន់នោះរបស់​ដំរី ក៏ថយចុះទៅតាមហ្នឹងដែរ។

លោកបាននិយាយថា៖ «ជម្លោះមានពីរភាគី។ ដំរី​ខ្វះ​ទីជម្រក ហើយ​ដោយ​សារ​វាតែ​បំផ្លាញ​ដំណាំ និង​ទ្រព្យសម្បត្តិ ម្ល៉ោះហើយមនុស្ស​មិន​ចូល​ចិត្ត​វា​ទេ។ ខ្ញុំ​សង្ឃឹម​ថារដ្ឋាភិបាល និង​ប្រជាជន​នឹង​មាន​ការ​ទទួល​ខុស​ត្រូវ​បន្ថែម​ទៀត​ ក្នុង​ការ​ការពារ​សត្វ​ដំរី»។

វិស្វករព្រៃឈើ

នាម្ខាងទៀតនៃប្រទេស រឿងស្រដៀងគ្នានេះកើតមាននៅក្នុង និងជុំវិញឧទ្យានជាតិយ៉ុកដូន ដែលមានទំហំប្រមាណ ១១៥​ ០០០ហិចតា នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម។

ខណះពេលកំពុង​បើក​រ៉ឺម៉កដែលដើរដោយថាមពលអគ្គីសនី​ក្នុង​ឧទ្យានជាតិយ៉ុកដូន ដែលមានផ្ទៃដីប្រមាណ ១១៥ ០០០ ហិចតា​ ក្នុង​តំបន់ខ្ពង់រាបកណ្ដាលដ៏​ស្រស់​ស្អាត​របស់​ប្រទេស​វៀតណាម លោក Quynh Pham ​បាន​និយាយ​ថា៖ «កាល​ខ្ញុំ​នៅ​ក្មេង ខ្ញុំ​អាច​មើល​ឃើញ​សត្វ​ដំរី​គ្រប់​ទីកន្លែង»។

​គិត​ត្រឹម​ឆ្នាំ​មុន តំបន់​នេះ​ក៏​ជា​ជម្រក​របស់​ដំរី​ស្រុក ឬដំរីដែលគេចាប់មកចិញ្ចឹម​ចំនួន ៣៧ ក្បាល​បន្ថែម​ទៀត​។ លោក Pham គឺជាអ្នកគ្រប់គ្រងទេសចរណ៍អហិង្សាលើដំរីម្នាក់នៅអេនីម៉ល អេស៊ា (Animals Asia) ដែលជាអង្គការមិនរកប្រាក់កម្រៃ ដែលធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម និងប្រទេសចិន ដើម្បីកែលម្អសុខុមាលភាពរបស់សត្វព្រៃ ដែលគេយកមកថែទាំ។ គាត់​មើល​ថែ​ដំរី​ ១០​ ក្បាល ​នៅ​ក្នុង​ឧទ្យាន​ដែល​ពីមុនធ្លាប់ត្រូវគេប្រើប្រាស់សម្រាប់ជិះកម្សាន្ត។

ប៉ុន្តែនៅពេលដែលឧទ្យាននេះកាន់តែក្លាយទៅជាគំរូទេសចរណ៍ដំរីប្រកបដោយអហិង្សា ពេលនេះសត្វដំរីអាចដើរលេងដោយសេរីនៅក្នុងឧទ្យាននៅពេលថ្ងៃ ដោយមានហ្មដំរី ធ្វើដំណើរជាមួយពួកវាដើម្បីធានាសុវត្ថិភាព។ នាពេលយប់ ពួកវាត្រូវបានគេចងទុកជាមួយច្រវ៉ាក់វែងនៅក្នុងឧទ្យាន។ ភ្ញៀវទេសចរអាចមើលសត្វស៊ីស្មៅ ងូតទឹក និងរនាលភក់ពីចម្ងាយដោយសុវត្ថិភាព។

ខណៈពេលដែលនៅឆ្ងាយពីយុវជនរាប់រយនាក់ ដឹកនាំដោយ​លោក Pham ដំរីចំនួន ១០ ក្បាល ដែលចូលនិវត្តន៍

 [ពីការជិះកំសាន្តរបស់ភ្ញៀវទេសចរ] ឥឡូវនេះអាចដើរតួនាទីធម្មជាតិដ៏សំខាន់របស់ពួកគេ នៅក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីព្រៃឈើ។

ដំរីញីពីរក្បាលបានស៊ីឬស្សី ហើយឈ្មុលតាមព្រៃក្រាស់ៗ ដែលជាផ្លូវមួយនៅឆ្ងាយពីកន្លែងជិះដំរី កាលពីមុន។ ដំរីព្រៃអាស៊ីធ្វើសកម្មភាពនេះរយៈពេល ១៨ ម៉ោងក្នុងមួយថ្ងៃ ដោយធ្វើឱ្យផ្លែផ្ការុក្ខជាតិរាយប៉ាយ ហើយកន្លែងដែលដំរីធ្លាប់បានដើរនេះ បានបង្កើតចេញផ្លូវព្រៃថ្មីសម្រាប់ប្រភេទសត្វតូចៗ។

ព្រៃឈើនៅទូទាំងអាស៊ីកាន់តែមានសភាពយ៉ាប់យ៉ឺន ដោយសារតែការបាត់បង់ «វិស្វករប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី» ទាំងនេះ ប៉ុន្តែគំរូថែទាំដំរីបែបកូនកាត់នៅយ៉ុកដូន រវាងសត្វដំរីព្រៃ និងសត្វដំរីស្រុក ដែលត្រូវបានសង្គ្រោះ អាចនឹងបំពេញនូវតម្រូវការពិសេសនេះបាន។

លោកស្រី Ly ដែលជាសាស្ត្រាចារ្យចូលនិវត្តន៍បាននិយាយថា ដើម្បីឲ្យសត្វដំរីរក្សាតួនាទីជាវិស្វករក្នុងប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី នៅក្នុងព្រៃវៀតណាម រដ្ឋាភិបាលរបស់ប្រទេសនេះត្រូវតែខិតខំស្តារ និងតភ្ជាប់ជម្រករបស់ពួកគេឡើងវិញ។ ខណៈពេលដែលខ្លួនធ្លាប់តែអាចដើរក្នុងព្រៃបានយ៉ាងសេរី ដោយឆ្លងពីមួយកន្លែង ទៅមួយកន្លែងទៀត នៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ឬកត្តាមនុស្ស បានបង្អាក់នូវដំណើរធម្មជាតិរបស់សត្វដំរី។ ហេតុដូច្នេះវា​ស្ទើរតែ​មិនអាច​ទៅរួចនោះ​ទេ​ ​សម្រាប់​ហ្វូង​សត្វ​ផ្សេងៗ​ក្នុងការ​ទំនាក់ទំនងគ្នា និង​បង្កាត់​ពូជនាសព្វថ្ងៃនេះ។

លោកស្រី Ly បាន​បន្ត​ថា ជា​ទូទៅ​ការ​បាត់​បង់​ទី​ជម្រក​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ជម្លោះ​ជាមួយ​មនុស្ស​ប្រែក្លាយជា​ «ទម្លាប់»។

លោកស្រី Ly បាននិយាយថា៖ «ដោយសារតែជម្លោះរវាងមនុស្ស និងសត្វដំរី ជុំវិញធនធានធម្មជាតិរួម ដែលនៅសេសសល់តិចតួច លទ្ធផលមិនល្អកើតឡើង។ ការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងមនុស្ស និងសត្វដំរី កាន់តែខ្លាំងក្លាឡើង»។

ស្ថានភាពស្រដៀងគ្នារាលដាលដល់ប្រទេសជិតខាង

ការ​ធ្លាក់​ចុះ​នៃ​សត្វ​ដំរី​នៅ​ប្រទេស​វៀតណាម​​ បាន​ឆ្លុះ​បញ្ចាំងអំពី​ប្រទេស​ជិត​ខាង។
ចំនួនសត្វដំរីព្រៃអាស៊ីទាំងប្រទេសឡាវ និងកម្ពុជា ត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា មានចំនួនតិចជាងមួយពាន់ក្បាល។ នៅក្នុងប្រទេសចិន ដំរីព្រៃប្រហែល ៣០០ ក្បាល ត្រូវបានគេជឿថានៅរស់រានមានជីវិត ដែលកាលពីមុនធ្លាប់តែមានចំនួនច្រើន  ឥឡូវនេះមាននៅតែក្នុងទឹកដីនៃខេត្តយូណាន នាភាគនិរតីប៉ុណ្ណោះ។

បញ្ហា​ធនធានធម្មជាតិ ​គឺជា​កង្វល់​ដ៏​ធំ​សម្រាប់​ហ្វូង​សត្វព្រៃ​ដែល​នៅ​សេសសល់​របស់​ចិន។ នៅឆ្នាំ ២០២១ ដំរីចំនួន ១៤ ក្បាល ដែលជាធម្មតារស់នៅក្នុងតំបន់អភិរក្សធម្មជាតិក្នុងតំបន់ស្វ័យតតហ្ស៉ីហ្សួងបានណា (Xishuangbanna) នៃខេត្តយូណាន បានចាប់ផ្តើមផ្លាស់ទីទៅភាគខាងជើង។ ក្នុងដំណើរអស់ជាច្រើនខែ ដំរីបានបំផ្លាញទ្រព្យសម្បត្តិ ដែលក្លាយជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់អាជ្ញាធរ ក្នុងការស្វែងរកតុល្យភាពរវាងការអភិរក្សសត្វដំរី និងការការពារលំនៅដ្ឋាន ក៏ដូចជាជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

យោងតាមអាជ្ញាធរក្នុងតំបន់ មនុស្សចំនួន ១៥០ ០០០នាក់ ត្រូវបានជម្លៀសចេញពីផ្លូវដំរី ដើម្បីបញ្ចៀសឧប្បត្តិហេតុដែលអាចមានគ្រោះថ្នាក់ ហើយរដ្ឋាភិបាលបានបង់សំណងការខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិសរុប ៧៧០ ០០០ដុល្លារ។

វិធានការបែបនេះ ទោះជាអនុវត្តយ៉ាងទូលំទូលាយក៏ដោយ ក៏នៅតែមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាទាក់ទងនឹងការប្រើប្រាស់ដីនាពេលបច្ចុប្បន្ន ដែលគំរាមកំហែងដល់សត្វដំរីបានទេ។ យ៉ាងណាក្តី វាក៏មិនច្បាស់ដែរថា តើផែនការអភិរក្សដំរី ដែលមិនទាន់សម្រេចរបស់វៀតណាមនឹងមានឥទ្ធិពលយ៉ាងណាចំពោះស្ថានភាពដូចជានៅក្នុងខេត្តយូណាន ឬមួយក៏វាអាចដោះស្រាយបាន ប្រសិនបើមានការផ្តល់សំណងដល់ម្ចាស់ទ្រព្យដែលទទួលរងផលប៉ះពាល់ពីសត្វដំរី។

ត្រឹមតែប៉ុន្មានជំហានពីកន្លែងដែលដំរីញីមួយក្បាល របស់ឧទ្យានពូម៉ាត  បង្ហាញខ្លួនជាញឹកញាប់ លោកស្រី Cao Thi Ly គូសបញ្ជាក់អំពីសារៈសំខាន់នៃការការពារទីជម្រក ប្រសិនបើមានឱកាសណាមួយ ក្នុងការជួយសង្គ្រោះដំរីចុងក្រោយរបស់វៀតណាម។

លោក​ស្រី​បាន​បន្ត​ថា៖​ «​វៀត​ណាម​ជា​ប្រទេស​ទន់​ខ្សោយ​បំផុត​ក្នុង​ការ​អភិរក្ស​សត្វ​ដំរី។ យើង​មាន​ឱកាស​ក្នុង​ការ​ជួយ​សត្វ​ដំរី​ ដើម្បី​បន្ត​បង្កើន​ចំនួន​របស់​វា​នៅ​ពេល​អនាគត ប៉ុន្តែ​យើង​ត្រូវតែ​ការ​កសាង​ព្រៃ​ឡើង​វិញ» [ជាមុនសិន]។

អត្ថបទនេះត្រូវបានផលិតឡើងដោយសហការជាមួយ China Dialogue និង The Third Pole ។

រាយការណ៍បន្ថែមដោយ​ Nguyen Hao Thanh Thao។​